Structural changes in Indian foreign trade since 90's

 EXTERNAL FACTORS

Structural changes in Indian foreign trade since 90,s.

Structural changes in Indian foreign trade since the 1990s have been driven by Several external Factors. These changes have reshaped the Courtri's trade Competition, direction, and policy framework. Some key external factors are as:-

1. Globalization and Liberalization

• The Liberalization policy introduced in 1991 under economic reforms opened up India's-economy to global trade. This included reducing tariffs, easing restructions on foreign investments, and integrating with global markets.

• India's participation in the world trade organization (WTO) in 1995 reinforced its commitment to trade liberalization.

2. Shift in Global Economic Centers-

• The rise of China as a global manufacturing hub and Other emerging markets lead to a re-alignment of India's trade partners.

• India's export markets expended to include East Asia, Africa, and Latin America, reducing reliance on traditional markets like the US and Europe.

3. Regional Trade Agreement (RTA's)

• India became part of several trade agreement like the South Asia free trade Area (SAFTA), ASEAN. India free trade agreement, and bileteral agreements With countries like Japan and South Korea.

• These agreements facilitated preferential market access and diversifide trade relations.

4. Global Demand for Services

• The global boom in demand for IT and IT- enabled services positioned India as a leader in the Services export Sector. The growth of multinational Corporations outsourcing to india contributed significantly to this shift.

5. Technological Advancement

• Advance in technology and digital trade reduced transaction costs and improve Indias trade Competitiveness.

• Adoption of e-commerce and digital Payments has made it easier for Indian businesses to Connect with globle markets.

6. fluctuation in global commodity Prices

• volatility in globle crude oil prices, metals, and agricultural commodities has impacted India's trade balance. India's dependance on oil imports make it Vulnerable to external price shocks.

7. Global Financial Crises

• The Asian financial Crises (1997-98) the Dot-com Bubble (2000), and the global financial crises (2008) disrupted global trade and reshaped Indias export import trands.

• These Crises emphasized the need for diversification in trade parteners and goods.

8. Trade protectionism and Geopolitical shifts

• Rising Protectionist measures in the US and Europe, such as terrifs and restrictions impacted India's exeports.

• Geopolitical tensions and shifts, including US-chaina trade Conflicts, provided opportunities for India to position itself as an alternative supplier.

9. Global Supply Chain Realignment-

• The Covid-19 pandamic and subsiquent disruptions promoted global companies to reduce reliance single-country supply chains, presenting India with opportunities to increase it's trade footprint.

10. Climate Change and sustainability Norms.

• International environmental agreements and stricter Sustainability standards influenced Indias exeport strategies, especially in sectors like textile and agriculture.

Impact of these factors on Indian foreign trade.

i) Diversification of exports: Shift from traditional good (e.g., textiles, gemes) to Value-added products (e.g., pharmacuticals, engineering goods.).

ii). Service Sector Dominance: Emergence of IT Services as a major contributer to trade.

ⅲ) Rise in Imports: Increased import of Capital goods and intermediate goods to support Industrial growth.

iv). Enhance Competitiveness. Indions focus on "make in India" and PLI Schemes to boost exports and reduce dependence on imports.

These external factors continue to influence the trajectory of India's foreign trade, making It more integrated and responsive to global trends.

१९९० नंतर भारतीय परराष्ट्र व्यापारातील संरचनात्मक बदल आणि बाह्य घटक

१९९० च्या दशकापासून भारतीय परराष्ट्र व्यापारामध्ये विविध बाह्य घटकांमुळे महत्त्वपूर्ण बदल झाले आहेत. या बदलांमुळे व्यापाराच्या स्पर्धात्मकतेत, दिशेमध्ये, आणि धोरणांमध्ये परिवर्तन झाले. हे मुख्य बाह्य घटक खालीलप्रमाणे आहेत:

1. जागतिकीकरण आणि उदारीकरण

• 1991 च्या आर्थिक सुधारणांमध्ये उदारीकरण धोरण स्वीकारल्यामुळे भारताने जागतिक व्यापारासाठी आपली अर्थव्यवस्था खुली केली.
• यामध्ये आयात शुल्क कमी करणे, परकीय गुंतवणुकीवरील निर्बंध कमी करणे, आणि जागतिक बाजारपेठांशी एकात्मता साधणे यांचा समावेश होता.
• 1995 मध्ये जागतिक व्यापार संघटनेत (WTO) सामील होऊन भारताने व्यापार उदारीकरणाबद्दलची बांधिलकी मजबूत केली.

2. जागतिक आर्थिक केंद्रांचे स्थानांतर

• चीनसारखा जागतिक उत्पादन केंद्र म्हणून उदय आणि इतर उदयोन्मुख बाजारपेठांनी भारताच्या व्यापार भागीदारांमध्ये बदल घडवले.
• भारताचे निर्यात बाजार विस्तारून पूर्व आशिया, आफ्रिका, आणि लॅटिन अमेरिका यांचा समावेश करण्यात आला, ज्यामुळे अमेरिका आणि युरोपवरील अवलंबन कमी झाले.

3. प्रादेशिक व्यापार करार (RTAs)

• भारत दक्षिण आशियाई मुक्त व्यापार क्षेत्र (SAFTA), ASEAN-भारत मुक्त व्यापार करार, तसेच जपान आणि दक्षिण कोरियासोबतचे द्विपक्षीय करार यासारख्या अनेक व्यापार करारांचा भाग बनला.
• या करारांमुळे प्राधान्ययुक्त बाजार प्रवेश मिळाला आणि व्यापार संबंध अधिक विविध झाले.

4. सेवांच्या जागतिक मागणीत वाढ

• आयटी आणि आयटी-सक्षम सेवांच्या जागतिक मागणीत झालेल्या वाढीमुळे भारत सेवांच्या निर्यातीत अग्रणी ठरला.
• बहुराष्ट्रीय कंपन्यांकडून भारतात आउटसोर्सिंग वाढल्यामुळे या क्षेत्राचा विस्तार झाला.

5. तंत्रज्ञानातील प्रगती

• तंत्रज्ञान आणि डिजिटल व्यापारातील प्रगतीमुळे व्यवहार खर्च कमी झाला आणि भारताच्या व्यापारातील स्पर्धात्मकता वाढली.
• ई-कॉमर्स आणि डिजिटल पेमेंट्सचा वापर वाढल्यामुळे भारतीय व्यवसायांना जागतिक बाजारांशी जोडणे सुलभ झाले.

6. जागतिक वस्तुमूल्यांतील चढ-उतार

• क्रूड तेल, धातू, आणि कृषी उत्पादनांच्या किमतींमधील अस्थिरतेमुळे भारताच्या व्यापार संतुलनावर परिणाम झाला.
• तेल आयातीवर अवलंबून असल्यामुळे जागतिक किंमत धक्क्यांमुळे भारताला झळ सोसावी लागते.

7. जागतिक आर्थिक संकटे

• 1997-98 चे आशियाई आर्थिक संकट, 2000 मधील डॉट-कॉम बबल, आणि 2008 चे जागतिक आर्थिक संकट यामुळे जागतिक व्यापार आणि भारताच्या आयात-निर्यात नमुन्यांवर परिणाम झाला.
• या संकटांमुळे व्यापार भागीदार आणि उत्पादनांचा विविधीकरण करण्याची गरज अधोरेखित झाली.

8. व्यापार संरक्षणवाद आणि भूराजकीय बदल

• अमेरिका आणि युरोपमधील संरक्षणवादी उपाययोजना, जसे की शुल्कवाढ आणि निर्बंध, यामुळे भारताच्या निर्यातीवर परिणाम झाला.
• अमेरिका-चीन व्यापार संघर्षांसारख्या भूराजकीय तणावांमुळे भारताला पर्यायी पुरवठादार म्हणून स्वतःला स्थापित करण्याची संधी मिळाली.

9. जागतिक पुरवठा साखळी पुनर्रचना

• कोविड-19 महामारी आणि त्यानंतरच्या व्यत्ययांमुळे जागतिक कंपन्यांनी एकाच देशावर अवलंबून राहण्याची धोरणे बदलली.
• यामुळे भारताला आपला व्यापाराचा ठसा वाढवण्याची संधी मिळाली.

10. हवामान बदल आणि टिकाऊपणा नियम

• आंतरराष्ट्रीय पर्यावरणीय करार आणि कठोर टिकाऊपणा मानके यांचा भारताच्या निर्यात धोरणांवर विशेषतः वस्त्र आणि कृषी क्षेत्रांवर परिणाम झाला.

भारतीय परराष्ट्र व्यापारावर या घटकांचा परिणाम

1. निर्यातीचे विविधीकरण:

• पारंपरिक वस्त्र (उदा. वस्त्र, रत्ने) याऐवजी मूल्यवर्धित उत्पादने (उदा. औषधे, अभियांत्रिकी वस्तू) यांकडे वळण.

2. सेवा क्षेत्राचे वर्चस्व:

• आयटी सेवा क्षेत्र मुख्य व्यापार योगदानकर्त्या म्हणून उदयास आले.

3. आयातीमध्ये वाढ:

• औद्योगिक वाढीसाठी भांडवली वस्तू आणि मध्यवर्ती वस्तूंच्या आयातीत वाढ झाली.

4. स्पर्धात्मकता वाढवणे:

• "मेक इन इंडिया" आणि उत्पादन आधारित प्रोत्साहन योजनांवर भर देऊन निर्यात वाढवणे आणि आयातीवरील अवलंबन कमी करणे.

हे सर्व बाह्य घटक भारताच्या परराष्ट्र व्यापाराच्या मार्गावर प्रभाव टाकत आहेत, ज्यामुळे व्यापार अधिक जागतिक ट्रेंडशी जुळवून घेणारा आणि एकात्मिक बनत आहे.